Tegoroczne święta Wielkanocne, tak jak i rok temu z powodu epidemii Covid, przebiegną nieco inaczej niż przywykliśmy. Między innymi, póki co, ograniczeniu uległy niestety podróże. Nie uda się teraz pojechać na przykład na wielkanocną pielgrzymkę do Rzymu, jak wielu Polaków lubiło, lub zamierzało. Tymczasem pozostaje wspominanie dalekich podróży już dokonanych i planowanie nowych, gdy ograniczenia się skończą. Zapraszam zatem na drugą część spaceru szlakiem rzymskich fontann i… DO ZOBACZENIA w Rzymie.
Najsłynniejsze fontanny włoskiej stolicy usytuowane na centralnych placach miasta (Piazza di Trevi, Piazza Navona, Piazza di Spagna oraz Piazza di San Pietro) zwiedziliśmy w pierwszym odcinku Rzymskich Fontann. Tym razem proponuję zapoznać się z tymi, na które rzadziej zwraca się uwagę. Każdy z opisanych w tym artykule wodotrysków znajduje się w pobliżu jakiejś ciekawostki do zwiedzania. Można więc albo iść tylko szlakiem fontann, albo zwiedzać w parze: fontanna i jeszcze druga atrakcja.
Para pierwsza: Fontanna Najad na Piazza della Reppublica i Bazylika Matki Bożej Anielskiej i Męczenników (Santa Maria degli Angeli e dei Martiri). Dogodnie dojechać tu z centrum metrem, po wyjściu z podziemia ujrzymy duży plac w kształcie koła z rondem drogowym, na środku którego króluje imponująca fontanna z wodnymi pannami. Jej autorem jest Mario Rutelli, a została ukończona w 1911 roku, zastępując wcześniej znajdującą się tu fontannę.
Fontanna Najad na Piazza della Reppublica
Cztery nimfy, przedstawione są w bardzo swobodnych, a wręcz kusicielskich, pozach: Nimfa Jezior (z łabędziem), Nimfa Rzek (rozciągnięta na potworze rzecznym), Nimfa Oceanów (jedzie na koniu symbolizującym morze) i Nimfa Wód Podziemnych (opiera się na tajemniczym smoku) otaczają grupę Glauca (w mitologii greckiej człowiek, który stał się bogiem morza, po zjedzeniu magicznego ziela), która symbolizuje władzę człowieka nad siłami natury.
Nimfa na potworze
Po drugiej stronie placu mamy kościół Santa Maria degli Angeli e dei Martiri, który powstał w XVI wieku, na podstawie projektu architektonicznego Michała Anioła, po przebudowie części zrujnowanych starożytnych term cesarza Dioklecjana. Kościół z zewnątrz wydaje się zupełnie niepozorny, ale wewnątrz mieści niesamowitą, wielką przestrzeń. Michał Anioł, z szacunku i podziwu dla oryginalnej antycznej budowli, starał się wprowadzać minimalne zmiany. Niestety w XVIII wieku jego koncepcję zepsuto, dodając nadmiar kolorowych i marmurowych dekoracji.
Bazylika Santa Maria degli Angeli e dei Martiri
Mamy też w bazylice polski akcent, do świątyni wkroczymy przez wrota ze złoconego brązu wykonane przez Igora Mitoraja, a w środku jest okazja podziwiania jego rzeźby Głowa Jana Chrzciciela.
Wrota Bazyliki Matki Bożej Anielskiej wykonane przez Igora Mitoraja
Wrota Bazyliki Matki Bożej Anielskiej wykonane przez Igora Mitoraja – detal 1
Wrota Bazyliki Matki Bożej Anielskiej wykonane przez Igora Mitoraja – detal 2
Głowa Jana Chrzciciela – rzeźba Igora Mitoraja
Do pary drugiej dojdziemy po dwóch minutach spaceru z Piazza della Reppublica (Tylko uwaga na pędzących jak szaleni włoskich kierowców!): Fontanna Mojżesza na Placu Świętego Bernarda i kościół Matki Boskiej Zwycięskiej (Chiesa di Santa Maria della Vittoria). Monumentalna ścienna fontanna zdominowała jeden z boków placu.
Fontanna Mojżesza na Piazza San Bernardo, w tle po lewej kościół Santa Maria della Vittoria
Zakańcza ona akwedukt Aqua Felice, z wyglądu przypomina starorzymski łuk triumfalny, z trzema dużymi, łukowatymi niszami na dole. W środkowej niszy umieszczono postać „rogatego” Mojżesza. Ze skały, na której prorok stoi, tryska źródło. Posąg Mojżesza wykonali w 1588 roku Leonardo Sormani i Prospero da Brescia. W niszy po lewej jest tablica z postacią Arona (wykonanie Giovanni Battista della Porta), a w niszy po prawej tablica z postacią m.in. Józefa (wykonanie Flaminio Vacca i Pietro Paolo Olivieri). Woda wypływająca spod figur wpada do basenów, które są też zasilane wodą tryskającą z pysków czterech figur lwów egipskich. Nad niszami jest napis honorujący papieża, fundatora fontanny. Powyżej dwa anioły trzymają herb papieski, na rogach są dwa małe obeliski, całość wieńczy krzyż.
Rogaty Mojżesz
Fontanna, dzieło według projektu Domenica Fontany z 1586 roku, powstała na zlecenie papieża Sykstusa V w XVI wieku. Na początku rządów Sykstusa V, w 1585 roku, w Rzymie działał tylko jeden z sześciu starorzymskich akweduktów dostarczających wodę do Wiecznego Miasta – Aqua Vergine. Jeśli ktoś zapragnął świeżej wody pitnej, musiał udać się w okolice dzisiejszej fontanny Trevi. Sykstus V podjął się zadania odrestaurowania innych akweduktów. Zbudowanie fontanny Mojżesza stanowiło polityczną demonstrację, jak Kościół Katolicki ( w przeciwieństwie do Protestanckiego) dba o rzymski lud.
Przy Fontannie Mojżesza
Zaś w pobliskim kościele Matki Boskiej Zwycięskiej (Chiesa di Santa Maria della Vittoria) można podziwiać, przejmującą w wyrazie, rzeźbę Gian Lorenza Berniniego „Ekstaza Świętej Teresy” (kościół i rzeźba „zagrały” w filmowym hicie z Tomem Hanksem „Anioły i demony”), trzeba tylko upewnić się co do godzin, w których kościół jest otwarty dla zwiedzających.
Rzeźba Gian Lorenza Berniniego – Ekstaza Świętej Teresy
Do następnej pary zawiedzie nas nieco dłuższy, bo około 10-cio minutowy spacer: Fontanna Trytona (Fontana del Tritone) na Piazza Barberini i Palazzo Barberini.
Piazza Barberini – w głębi po prawej Palazzo Barberini
W centrum fontanny greko-rzymski morski bożek klęczy na podporze, utworzonej z płetw ogonowych czterech delfinów. Fontanna z dmącym w muszlę, muskularnym trytonem jest dziełem, z lat 1642 – 43, Gian Lorenzo Berniniego, rzeźbiarza, który walnie przyczynił się do ozdobienia wiecznego miasta.
Muskularny Tryton dmie w muszlę
Tryton wspiera się na płetwach ogonowych delfinów
Ufundował ją papież Urban VIII, który pochodził z rodu Barberinich, dlatego też na fontannie umieszczony jest rodowy herb z pszczołami, ukoronowany symbolami władzy głowy kościoła katolickiego: papieską tiarą i skrzyżowanymi kluczami.
Rodowy herb Barberinich z pszczołami, ukoronowany symbolami władzy papieskiej
To pierwsza figuralna rzymska fontanna w przestrzeni publicznej, wcześniej wodotryski dla ludu miały po prostu postać zwykłych mis czy basenów. Palazzo Barberini (tu już wstęp płatny) to barokowy pałac z XVII wieku, zaprojektowany przez Carlo Madero, mieszczący część zbiorów Narodowej Galerii Sztuki Starożytnej, czyli głównej w Rzymie narodowej kolekcji starszego malarstwa. W tym pałacu sztuki zobaczymy takie słynne obrazy jak n.p.: „Narcyz” Caravaggia, „Pokłon pasterzy” El Greco, „Portret młodej kobiety (La Fornarina)” Rafaela Santi, „Madonna z Dzieciątkiem na tronie” atorstwa Filippo Lippiego i „Tryptyk” Fra Angelico.
Ostatnia propozycja to para Fontanna Panteonu na Piazza della Rotonda (Fontana del Pantheon) i sam Panteon. Znajdziemy je w ścisłym centrum Rzymu, kwartale zwanym La Pigna. Fundatorem tego wodotrysku był papież Grzegorz XIII, projektantem Giacomo Della Porta (w 1575 roku), a wykonawcą Leonardo Sormani. W 1711 roku papież Klemens XI zdecydował o modyfikacji fontanny, kazał, między innymi, umieścić w jej środku staroegipski obelisk Macuteo. To obelisk pochodzący z czasów faraona Ramzesa II. Wznosi się na wysokość 6 metrów 34 centymetrów, jest jednym z pary obelisków stojących niegdyś przed świątynią Re w Heliopolis. Na prośbę Klemensa XI projekt modyfikacji sporządził Filippo Barigioni, jego dodatkiem są m.in. Cztery delfiny ozdabiające podstawę fontanny.
Obelisk z czasów faraona Ramzesa II góruje nad Fontanną Panteonu
Panteon (z darmowym wstępem, co rzadkie w Rzymie!) to jeden z rzymskich, tak zwanych, „must see”. Arcydzieło architektury starożytnego Rzymu, wzniesione przez cesarza Hadriana w latach 118 – 125 n.e, a przez wieki stanowiące natchnienie architektów. Niegdysiejsza Świątynia Wszystkich Bogów posiada imponującą kopułę o 43 metrowej średnicy. Panteon jest jedną z najlepiej zachowanych do naszych czasów budowli starożytnego Rzymu, a zawdzięcza to przekształceniu w kościół chrześcijański pw. Świętej Marii Panny od Męczenników (Santa Maria ad Martyres). Co ciekawe, mamy coś, co kojarzy się z Polską, obraz bardzo przypominający przedstawienie Czarnej Madonny z klasztoru na Jasnej Górze w Częstochowie.
Panteon od frontu
Imponującą kopuła Panteonu z oculusem – otworem o średnicy 9 metrów
Rzym jest tak bogatym architektonicznie i historycznie miastem, że z pewnością niejedną jeszcze parę atrakcji typu ciekawa fontanna i Coś, można w nim znaleźć. Zatem życzę owocnych i przyjemnych poszukiwań…
Tekst i fotografie: Renata Szpyra
Zdjęcie przy tytule: Delfin Barigioniego – detal Fontanny Panteonu
